شیوه نامه پیشنهادی نقد و بررسی کتاب
در نقد علمی علاوه بر معرفی کتاب، بهتر است به میزان موفقیت نویسنده در طرح مباحث نیز اشاره شود؛ لذا پیشنهاد می شود نویسنده محترم نقد، متن مورد نظر را به دقت مطالعه کرده و مطالب مستدل و مستندی را در مورد مباحث مطرح شده در اثر ارائه دهد. تلفیق مهارت های توصیف، تحلیل و اظهارنظر شخصیِ منتقد به ارزشمندی نقد کمک می کند. بنابراین نویسندگان محترم نقد در مطالعه متن مورد نقد و نیز نگارش نقد بهتر است به اصولی پایبند باشند تا به اعتبار نقدِ نوشته شده، خدشه ای وارد نشود. در ادامه به برخی از اصول مدِنظر فصلنامه نقد کتاب اطلاع رسانی و ارتباطات برای نقد کتاب های تألیفی و ترجمه اشاره می شود:
1. کتاب های تألیفی: الف. مباحث عمده در توصیف کتاب: • ارائه اطلاعات کتابشناختی کامل متن مورد نقد
• بیان مقدمه ای در مورد موضوع مطرح در کتاب
• ارائه اطلاعاتی دربارۀ نویسنده و اشاره به سوابق علمی مؤلف در رابطه با موضوع کتاب
• اشاره به هدف انتشار کتاب
• مشخص کردن محورهای اصلی مورد بحث در کتاب
• مشخص کردن جامعه مخاطبان کتاب مورد نقد
• بیان مختصری در زمینه شناسایی جایگاه کتاب در حوزه موضوعی مورد بحث
• بیان خلاصه ای از نکات عمده کتاب با اشاره به استنادهایی از خود کتاب
• تشریح ویژگی های مهم کتاب و برجسته سازی مباحث اصلی و تأثیرگذار آن
ب. مباحث عمده در نقد کتاب:
• میزان وصول به اهداف تعیین شده
• بررسی جامعیت و مانعیت (مباحثی که بایستی مطرح شوند ولی در کتاب وجود ندارند و یا در کتاب آمده اند ولی ارتباطی با موضوع ندارد)
• مقایسه کتاب با سایر منابع مشابه
• بیان مشکلات محتوایی، نگارشی، ساختاری، استنادی و... کتاب (با ذکر مصادیق)
2. کتاب های ترجمه: در کتاب های ترجمه علاوه بر مباحث مطرح در کتاب های تألیفی، توجه به نکات زیر ضروری است.
• آیا کتاب قبلاً ترجمه شده است؟ در صورت مثبت بودن؛ ارائه مشخصات کتابشناختی آن و همچنین بیان وجوه تشابه و تمایز آنها
• ذکر عنوان به زبان اصلی
• معرفی مترجم و فعالیت های قبلی او
• ارزیابی کیفیت ترجمه با استناد به شواهدی از متن
چند نکته مهم:
• ارائه جمع بندی کلی از مطالب و بیان نظر کلی منتقد نسبت به منبع مورد نقد، به کیفی بودن نقد کمک می کند.
• مراعات اخلاق نقد در مقاله رعایت شده باشد، از جمله آنکه مقاله به نقد نوشته بپردازد نه نقد نویسنده.
• مقاله باید بر روش علمی و متقن در نقد یک اثر مبتنی باشد.